Dyrektywa CSRD to prawdziwa rewolucja w raportowaniu niefinansowym spółek. Rozszerza listę podmiotów zobowiązanych do ujawniania informacji i zwiększa (a w zasadzie pogłębia) zakres tych ujawnień. Jej celem jest przede wszystkim stworzenie warunków do pełnej transparentności i spójności w raportowaniu niefinansowym, co ma pomóc w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju. W jaki sposób system zarządzania środowiskowego, oparty o wymagania normy ISO 14001, może wspomóc przedsiębiorstwa w raportowaniu ESG i doskonaleniu wskaźników, których ujawnienia wymagają standardy ESRS?
CSRD wymaga od spółek raportowania w wielu grupach tematycznych, które zostały podzielone na 3 główne obszary:
Szczegółowy zakres ujawnień i wskaźników opisany został w Europejskich Standardach Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), które dostępne są na stronie EFRAG, obecnie mających jeszcze status draftu. Przeglądając te standardy, od razu można zauważyć, że zarówno liczba samych dokumentów normatywnych, jak i ilość oraz zakres ujawnień w komponencie „E” jest największa. W części środowiskowej zostały bowiem ujęte nie tylko kwestie ochrony środowiska przyrodniczego, ale również zmiany klimatu, gospodarka obiegu zamkniętego, zarządzanie energią, strategie adaptacyjne i wiele innych. To sprawia, że nad częścią środowiskową należy pochylić się w sposób szczególny.
ESRS wymagają podejścia bazującego na analizie ryzyk i szans (zagrożeń i możliwości), zmierzającego do zadeklarowania celów w poszczególnych obszarach tematycznych. Analizując kwestie środowiskowe, nasuwa się zatem pytanie: czy obecnie stosowane w przedsiębiorstwach systemy i narzędzia zarządzania środowiskowego można wykorzystać do wyznaczania, monitorowania i poprawy wskaźników w ramach wymaganych ujawnień?
Wykorzystanie odpowiednich narzędzi będzie niezwykle ważne, ponieważ CSRD ma na celu także pogłębienie związku między raportowaniem finansowym, a niefinansowym. Spółki będą musiały ujawniać informacje na temat ryzyka związanego ze zrównoważonym rozwojem oraz jego wpływu na wyniki finansowe. A wpływ ten istnieje. Przykładowo: w spółce, która działa w sektorze narażonym na ryzyko związane z klimatem, (np. w sektorze energetycznym), podejmowane decyzje mogą prowadzić do inwestycji, które stają się z czasem nierentowne. Dodatkowo zmiany w regulacjach prawnych mogą zwiększyć koszty w zakresie środowiska lub społecznej odpowiedzialności biznesu, a sytuacja rynkowa może przynieść zwiększenie popytu na produkty lub usługi ekologiczne lub społecznie odpowiedzialne, na które spóła ta nie będzie przygotowana.
Związek między ISO 14001, a raportowaniem ESG wynika z faktu, że organizacje, które stosują standard ISO 14001, mają dobrze zdefiniowane procesy zarządzania wpływami na środowisko i posiadają odpowiednio udokumentowane w tym zakresie. Dzięki temu mają lepszą zdolność do monitorowania i raportowania kluczowych wskaźników z zakresu ochrony środowiska, co stanowi ważny element raportów ESG. W ten sposób, stosowanie standardu ISO 14001 może pomóc organizacjom w raportowaniu ESG, w szczególności w obszarze środowiskowym. (Przeczytaj więcej o ISO 14001.)
System zarządzania środowiskowego, oparty o wymagania normy ISO 14001, wymaga identyfikacji wszystkich aspektów środowiskowych oraz wyznaczenia wśród nich aspektów znaczących. Aspekty, które będą miały wpływ na wskaźniki w ramach raportowania ESG, mogą zostać uznane za kluczowe, a wskaźniki ESG określone w standardach ESRS mogą zostać użyte do mierzenia i opisu wpływów na środowisko generowanych przez te aspekty. Takie działania mogą dotyczyć na przykład emisji gazów cieplarnianych, zużycia wody i energii, odpadów i innych kwestii środowiskowych, również tych, które mają wpływ na społeczeństwo. Ponadto, system zarządzania środowiskowego opiera się o analizę ryzyk i szans i wymaga tego, by organizacje zarządzały ryzykiem środowiskowym związanym ze swoimi działaniami. Te same zasady mogą być zastosowane do zarządzania ryzykiem ESG. Informacje te można wykorzystać w raportowaniu ESG, aby pokazać, jak organizacja identyfikuje i zarządza ryzykiem związanym z ESG. ISO 14001 promuje również zintegrowane podejście do zarządzania. Szczególnie integracja ta jest widoczna w obszarze środowiskowym i społecznym. Oznacza to zatem, że organizacje powinny uwzględniać zarówno czynniki środowiskowe, jak i społeczne, mając również na uwadze ich wpływ na ogólną kondycję zarządzania przedsiębiorstwem i jego strategię rozwoju. To daje dopiero podstawę do wyznaczania zrównoważonych celów rozwoju. Tak jak w ESG.
Nie samym środowiskiem żyje ESG…. albo raczej: nie tylko ochrona środowiska składa się na komponent „E”. Istotnym elementem w standardach ESRS jest adaptacja, w szczególności w odniesieniu do zmian klimatycznych. Zarządzanie ryzykiem i możliwościami, wynikającymi ze zmian klimatu, nie jest tylko sloganem, a realna potrzebą. Zmiany wzorców pogodowych, przerwane łańcuchy dostaw, lockdown, blackout, czy niedostateczna dostępność surowców – to problemy, z którymi biznes musiał mierzyć się w ostatnich latach. Często bez ostrzeżenia. Bez przygotowania. Oczywiście, nie każde z tych wyzwań było wynikiem zmian klimatycznych, natomiast podejście do adaptacji może być podobne. W tym celu powstała ISO 14090 „Adaptacja do zmian klimatu”.
ISO 14090 to standard międzynarodowy, który został opracowany w celu wsparcia organizacji w dostosowaniu się do zmian klimatycznych poprzez zapewnienie narzędzi i metod zarządzania ryzykiem klimatycznym. ISO 14090 nie rozszerza bezpośrednio zakresu ISO 14001, ale może być uzupełnieniem do tego standardu.
ISO 14090 kieruje percepcję analizy ryzyka, w ramach systemu opartego o wymagania ISO 14001, na zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi. Wśród nich standard wymienia: ryzyko powodzi, suszy, pożarów, ekstremalnych warunków pogodowych, przerwy w dostawach energii, problemy kadrowe… brzmi znajomo?
Podejście, które proponuje ISO 14090, w połączeniu z ISO 14001, można wykorzystać do zarządzania adaptacją w wielu zakresach, daleko wykraczających poza ramy E, S, a nawet G.
Oprócz tego, standardy te wspierają organizacje w identyfikowaniu sposobów na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i innych negatywnych wpływów na środowisko, co stanowi również istotny element raportowania ESG.
W standardach ISO drzemie moc, którą dopiero raportowanie ESG jest w stanie w pełni uwolnić.
(Przeczytaj więcej o systemach zarządzania ISO.)